Συνέντευξη στην Δρ. Μάρθα Θεοδώρου
Η Γερμανία κατέχει ηγετικό ρόλο στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ποια θεωρείτε ως τη μεγαλύτερη συνεισφορά της μέχρι σήμερα στην πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση;
Ιδιαιτέρως σημαντική, κατά τη γνώμη μου, ήταν η πρόταση για ένα Ταμείο Ανασυγκρότησης τον Μάιο του 2020, την οποία είχαν επεξεργαστεί η Γερμανία και η Γαλλία. Με αφορμή την πρωτοβουλία αυτή και κατόπιν διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δημιουργήθηκε ο σημερινός Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) με σκοπό να βοηθήσει όλα τα κράτη-μέλη να υπερβούν την κρίση. Θα πρέπει να συμπεριφερόμαστε ο ένας στον άλλο με αίσθημα αλληλεγγύης.
Στο πλαίσιο της στήριξης των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η Γερμανία υπέβαλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το Eθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, συνολικού ύψους 27,9 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ποιες είναι οι προτεραιότητες και οι στόχοι του στους τομείς της απασχόλησης και των κοινωνικών πολιτικών;
Για εμένα ήταν σημαντικό το σχέδιο αυτό να διαθέτει έντονα κοινωνικοπολιτικά χαρακτηριστικά και να έχει το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Για το λόγο αυτό ταχθήκαμε υπέρ μέτρων, που υποστηρίζουν τους μαθητευόμενους, προάγουν την κατάρτιση σχετικά με την ψηφιακή μετάβαση κι εξασφαλίζουν περισσότερη διαφάνεια στους μηχανισμούς σύνταξης γήρατος. Όλα αυτά συνάδουν και με τους στόχους του RRF, δηλ. την προώθηση της διατηρήσιμης ανάπτυξης, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τη βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης για την επόμενη γενιά.
Ποιες επιπτώσεις επέφερε η πανδημία στον κόσμο της εργασίας στη Γερμανία; Τι ρόλο διαδραμάτισε η τηλεργασία;
Η πανδημία του Covid 19 αποτελεί και για τη Γερμανία τη μεγαλύτερη πρόκληση της εποχής μας. Ο περασμένος χρόνος μας έφτασε όλους στα όριά μας, επαγγελματικά και προσωπικά. Εν μέσω μίας τέτοιας κρίσης το κράτος χρειάζεται να είναι ισχυρό και υποστηρικτικό. Ύψιστο καθήκον ήταν και φυσικά παραμένει η προστασία της ζωής και της υγείας. Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει να βοηθηθούν οι οικογένειες, οι επιχειρήσεις και το εκπαιδευτικό μας σύστημα να ξεπεράσουν τη δύσκολη αυτή συγκυρία. Η πανδημία εδώ λειτούργησε ως μεγεθυντικός φακός: ξαφνικά μπορούσε κανείς να διακρίνει ξεκάθαρα, τι λειτουργεί καλά και τι όχι.
Ορισμένα πράγματα θα διατηρηθούν και μετά την πανδημία. Επειδή η αποφυγή προσωπικής επαφής ήταν τόσο σημαντική, πολλές εργασίες άρχισαν π.χ. ξαφνικά να εκτελούνται μέσω τηλεεργασίας. Αυτό το απροσχεδίαστο πείραμα μεγάλης κλίμακας λειτούργησε καλά. Η τηλεεργασία θα παραμείνει συνήθεια και στο μέλλον, είμαι σίγουρος γι’ αυτό. Τον Μάιο του 2021 σχεδόν το ήμισυ των υπαλλήλων εργαζόταν εν μέρει από το σπίτι. Οι περισσότεροι είναι ευχαριστημένοι με αυτό και το λένε ξεκάθαρα ότι θα ήθελαν και στο μέλλον να εργάζονται ορισμένες ημέρες με τηλεεργασία. Αλλά και πολλοί εργοδότες συνήθισαν σε αυτό το μοντέλο. Πρόσφατα βρέθηκα σε μία επιχείρηση, όπου για κάθε δέκα υπαλλήλους υπολογίζεται ότι πλέον μόνο έξι θέσεις εργασίας θα καλύπτονται με φυσική παρουσία.
Λυπάμαι, λοιπόν, που δεν μπορέσαμε σε συνεργασία με τους συντηρητικούς εταίρους μας να κατοχυρώσουμε και νομικά το δικαίωμα στην τηλεεργασία. Πιστεύω ακόμη ότι αυτό είναι το σωστό, και παραμένει ως θέμα στην ατζέντα. Είναι, όμως, αυτονόητο ότι και στην τηλεεργασία θα πρέπει να ισχύουν η προστασία των εργαζομένων και το εργατικό δίκαιο. Κι όταν εργαζόμαστε από το σπίτι χρειαζόμαστε διαλείμματα, ενώ κάποια στιγμή πρέπει και να σχολάσουμε. Αλλά και για τα εργατικά ατυχήματα θα πρέπει να υπάρχει ασφάλιση με το ίδιο καθεστώς, όπως και στο γραφείο.
Σύμφωνα με την Eurostat, στις αρχές του έτους το ύψος των κατώτατων μισθών στην ΕΕ κυμαινόταν από 332 ευρώ στη Βουλγαρία έως 2.202 ευρώ στο Λουξεμβούργο. Τι ισχύει στη Γερμανία για τον κατώτατο μισθό; Και πόσο εφικτή είναι, κατά την άποψή σας, η εφαρμογή ενός κατώτατου μισθού σε ευρωπαϊκό επίπεδο;
Η Γερμανία εισήγαγε τον κατώτατο μισθό το 2015 κι ήταν μία πολύ επιτυχημένη πρακτική. Αυτή τη στιγμή κυμαίνεται στα 9,50 Ευρώ ακαθάριστα την ώρα (από την 1η Ιουλίου 2021 θα ανέρχεται στα 9,60 Ευρώ). Χάρη σε αυτόν, εκείνοι, που εργάζονται πιο σκληρά και με χειρότερες απολαβές, αμείβονται πλέον καλύτερα. Και αποτελεί ένδειξη σεβασμού. Κάθε εργασία έχει αξία, κάθε απόδοση αμείβεται δίκαια.
Για τον λόγο αυτό υποστηρίζω ότι θα πρέπει να καθορίσουμε ένα κοινό νομικό πλαίσιο για τους κατώτατους μισθούς στην ΕΕ. Το ζήτημα δεν είναι να ισχύουν παντού τα ίδια ποσά, κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εφικτό λόγω των πολύ διαφορετικών οικονομικών δομών και του διαφορετικού κόστους ζωής. Όμως, το θεωρώ σωστό κάθε κράτος-μέλος να καθορίζει τον κατώτατο μισθό του βάσει προκαθορισμένων κριτηρίων, ώστε να καθίσταται δυνατός ένας αξιοπρεπής τρόπος ζωής και η απόσταση από τον μέσο μισθό να μην είναι πολύ μεγάλη.
Στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων Ελλάδας και Γερμανίας, σε ποιους τομείς πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρξει εμβάθυνση και βελτίωση;
Η Γερμανία χρειάζεται αλλοδαπό εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και θα συνεχίσει και μελλοντικά να το έχει ανάγκη. Φυσικά Ελληνίδες και Έλληνες είναι επίσης ευπρόσδεκτοι. Αυτή τη στιγμή ζουν περίπου 360.000 συμπατριώτες σας στη Γερμανία. Μεγάλο ενδιαφέρον δείχνουν ιδιαιτέρως οι νέοι άνθρωποι. Οι αρμόδιες υπηρεσίες των δύο χωρών συνεργάζονται εδώ και χρόνια αρμονικά και συμβουλεύουν, όσους προτίθενται να μετακινηθούν. Τα προηγούμενα χρόνια αυτό αφορούσε κυρίως όσους ειδικεύονται σε επαγγέλματα φροντίδας υγείας, την εκπαίδευση, τη φυσικοθεραπεία, τον ξενοδοχειακό τομέα καθώς και τις κατασκευές και τη βιοτεχνία. Η πανδημία λειτούργησε φυσικά κι εδώ ως φρένο. Όπως και στην Ελλάδα, ο ξενοδοχειακός κλάδος και η εστίαση παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό κλειστά. Ο χρόνος, όμως, δεν πήγε χαμένος. Πολλοί εκμεταλλεύτηκαν τον χρόνο αυτό είτε για διαδικτυακά μαθήματα γερμανικής γλώσσας είτε για άλλη προετοιμασία.
Το Μάρτιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε Σχέδιο Δράσης για τον Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων. Στην Κοινωνική Σύνοδο Κορυφής του Πόρτο, οι εταίροι υιοθέτησαν με Κοινή Κοινωνική Δέσμευση τους τρεις πρωταρχικούς στόχους για το 2030. Είστε αισιόδοξος ότι οι στόχοι αυτοί, στους τομείς της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής προστασίας, θα έχουν επιτευχθεί έως το 2030;
Η υπέρβαση των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της πανδημίας αποτελεί το ζητούμενο σε όλη την Ευρώπη. Ο ευρωπαϊκός πυλώνας των κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελείται από είκοσι βασικές αρχές που αφορούν την απασχόληση και την κοινωνική πολιτική. Πρωταρχικός στόχος του είναι η βελτίωση των συνθηκών ζωής όλων των πολιτών της ΕΕ και η προάσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Και ο μέχρι στιγμής απολογισμός είναι σίγουρα θετικός. Ήδη επί θητείας του κ. Jean-Claude Juncker η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε θέσει τους πρώτους στόχους και η τωρινή Επιτροπή δεν υστερεί σε τίποτα. Οι στόχοι που έχει θέσει σε κοινωνικοπολιτικά ζητήματα ήταν ευθύς εξαρχής φιλόδοξοι. Και η διακήρυξη του Πόρτο μας εξασφαλίζει την υποστήριξη των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων. Οι τρεις βασικοί στόχοι της ΕΕ για την υποστήριξη της απασχόλησης και της αναβάθμισης δεξιοτήτων, αλλά και για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού έως το 2030 αποτελούν οδηγό, ώστε να καταστήσουμε την ΕΕ κοινωνικά δίκαιη και ευαίσθητη.
Και σε ότι αφορά το θέμα της αισιοδοξίας, μου αρέσει περισσότερο να μιλάω για ρεαλιστική πεποίθηση και είμαι βέβαιος ότι οι συγκεκριμένοι στόχοι μπορούν να επιτευχθούν έως το 2030, εάν το επιθυμούν όλοι οι αρμόδιοι.
Πρόσφατα η Γερμανία επικύρωσε τον Αναθεωρημένο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνει η Γερμανία με την επικύρωση του Χάρτη για την εφαρμογή των ευρωπαϊκών εργασιακών και κοινωνικών προτύπων και τα δικαιώματα των εργαζομένων;
Ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης είναι ο κοινωνικός πυρήνας του Συμβουλίου της Ευρώπης κι εγγυάται τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα των εργαζομένων. Η πλήρης κύρωσή του και από τη Γερμανία αποτελεί μεγάλη κοινωνικοπολιτική επιτυχία. Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία δηλώνει τη δέσμευσή της σε ό,τι αφορά την τήρηση των κοινωνικών και οικονομικών βασικών δικαιωμάτων, η σημασία των οποίων αναδείχθηκε κυρίως μέσα από την πανδημία του Covid-19.
Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου σήμερα στη χώρα σας; Υπήρξαν σκέψεις ή προσπάθειες για τη λειτουργία ενός Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Γερμανίας, όπως σε άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Η καλή συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της κοινωνικής και οικονομικής δομής της Γερμανίας. Η αξία της αποδείχθηκε σε βάθος δεκαετιών, σε εποχές κρίσης και δομικών αλλαγών. Ενόψει των ριζικών αλλαγών στην αγορά εργασίας, η διεξαγωγή ενός κοινωνικού διαλόγου σε συνθήκες διαφάνειας είναι εκ των ων ουκ άνευ. Θα πρέπει να διασφαλίζεται η συμμετοχή όλων των ομάδων εργαζομένων και των εκπροσώπων τους σε αυτόν τον διάλογο. Μόνο έτσι θα γίνει ευρέως αποδεκτός. Προσωπικά υποστηρίζω ότι θα πρέπει να ενισχυθεί ο κοινωνικός διάλογος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πώς η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών συμμετέχει στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της χώρας; Ποιος είναι ο ρόλος του Εθνικού Φόρουμ Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης;
Η πολιτική της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης σε ό,τι αφορά την εταιρική κοινωνική ευθύνη (CSR) βασίζεται στην ευρεία συμμετοχή. Στο διάλογο αυτό συμμετέχουν ενεργά οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, οι ενώσεις εργοδοτών και η κοινωνία των πολιτών. Στην προσπάθεια π.χ. για την κατάρτιση ενός αποτελεσματικού νόμου περί διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας, η συμβολή της κοινωνίας των πολιτών και ο ανοιχτός κοινωνικός διάλογος υπήρξαν καθοριστικά. Με την εκστρατεία ενημέρωσής της ευαισθητοποίησε τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τους καταναλωτές.
Ποιες είναι προσδοκίες σας για τους εργαζόμενους και τους προβληματισμούς τους από τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης;
Η Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης είναι μία διαδικασία με μεγάλο ενδιαφέρον. Μέσα από εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται πανευρωπαϊκά τα περίπου 450 εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ θα εκφράσουν τις ιδέες τους σχετικά με την μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη εξέλιξη της Ένωσης. «Πώς θα πρέπει να είναι η ΕΕ σε 10 - 15 χρόνια;» – ακριβώς αυτό είναι το ζητούμενο. Είμαι πεπεισμένος ότι οι συζητήσεις για το μέλλον της Ευρώπης θα πρέπει να αφορούν το σύνολο της κοινωνίας. Υπ’ αυτή την έννοια η Διάσκεψη αποτελεί μία εντελώς καινούργια πανευρωπαϊκή άσκηση σε ζητήματα δημοκρατίας, στην οποία η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση συμμετέχει με μεγάλο ενδιαφέρον. Οι συζητήσεις για ευρωπαϊκά κοινά στάνταρ, η διαχείριση κρίσεων εκ μέρους της ΕΕ ή τα ζητήματα ένταξης δεν πρέπει να λείπουν από τη συζήτηση, όταν πρόκειται για το μέλλον της Ευρώπης.
Στη διάρκεια της Γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων προώθησε το ζήτημα της αποτελεσματικής προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις αλυσίδες εφοδιασμού των εταιρειών της ΕΕ. Ποια άλλα ζητήματα είναι κορυφαία στην ατζέντα του Υπουργείου για το άμεσο μέλλον;
Το ζήτημα της βιώσιμης διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας θα συνεχίσει να μας απασχολεί στο πλαίσιο της ΕΕ, διότι στη διάρκεια του τρέχοντος έτους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποβάλει μία πρόταση για τη δεσμευτική ρύθμιση της δέουσας εταιρικής ευθύνης. Η Γερμανία είναι πολύ υποστηρικτική σε ό,τι αφορά την πρωτοβουλία του Επιτρόπου κ. Reynders.
Τον Σεπτέμβριο η Γερμανία θα εκλέξει νέο Κοινοβούλιο. Ανεξαρτήτως αποτελέσματος, μπορώ να πω από τώρα ότι η «Η Εργασία του Αύριο» θα βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας του Ομοσπονδιακού Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Διότι η ταυτόχρονη ρύθμιση των επίκαιρων ζητημάτων της ψηφιοποίησης, της δημογραφικής αλλαγής και της απαραίτητης κλιματικής πολιτικής απαιτούν την προσαρμογή της αγοράς εργασίας μας, του εργατικού δικαίου και της εκπαιδευτικής μας πολιτικής. Εάν συνεχίσει να αναπτύσσεται η συνεργατική οικονομία, θα πρέπει να δημιουργήσουμε κανόνες για τους απασχολούμενους στον τομέα αυτό. Εάν όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι απασχολούνται με τηλεεργασία, θα πρέπει να θεσπίσουμε αντίστοιχους κανόνες προστασίας. Και εάν η γνώση και οι δεξιότητες καθίστανται παρωχημένες όλο και πιο γρήγορα, θα πρέπει να θέσουμε στο επίκεντρο της πολιτικής μας τη δια βίου μάθηση. Η Γερμανία θα πρέπει να μεταβληθεί σε μια δημοκρατία της συνεχούς κατάρτισης. Μόνο μ΄ αυτόν τον τρόπο το εργατικό δυναμικό του σήμερα θα μπορέσει να εκτελεί τις εργασίες του αύριο. Και μόνο έτσι, θα μπορούμε να είμαστε και αύριο και μεθαύριο μία οικονομικά και κοινωνικά εύρωστη χώρα.
