Συνέντευξη στην Δρ. Μάρθα Θεοδώρου
Την 1η Ιανουαρίου 2023, η Κροατία υιοθέτησε το ευρώ ως το επίσημο νόμισμά της και έγινε το εικοστό μέλος της Ευρωζώνης. Ποια είναι η γνώμη σας για τα κριτήρια σύγκλισης που συμφωνήθηκαν από τα κράτη μέλη το 1991 ως μέρος των προετοιμασιών για την εισαγωγή του νέου κοινού τους νομίσματος;
Νομίζω ότι αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του τρόπου που λειτουργούμε. Για την ένταξη στο ευρώ, πρέπει να υπάρχει ένας ορισμένος βαθμός σύγκλισης όσον αφορά τη σταθερότητα των τιμών, τα δημόσια οικονομικά και τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Από την εμπειρία της χώρας μου, η εκπλήρωση αυτών των κριτηρίων δεν είναι πάντα εύκολη και αυτό μπορεί να είναι δύσκολο. Ωστόσο, η απόφαση για ένταξη στο ευρώ ήταν αναμφισβήτητα θετική για την Ιρλανδία –η οικονομία μας δεν ήταν ποτέ σε καλύτερη κατάσταση– σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας της ένταξης στο ευρώ.
Το ευρώ είναι μια απόδειξη του τι μπορούμε να πετύχουμε όταν συνεργαζόμαστε. Με το να έχουμε ένα κοινό νόμισμα, αναπόφευκτα έχουμε κοινούς στόχους και ευθυγραμμίζουμε τις πολιτικές μας. Όμως τα πλεονεκτήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης υπερβαίνουν τα οικονομικά οφέλη: η δύναμή μας βρίσκεται στην ενότητα του σκοπού μας και στη δέσμευσή μας για μια κοινή ευρωπαϊκή μοίρα.
Η οικονομική ύφεση που προκλήθηκε από την πανδημία COVID-19 είχε σημαντικό κοινωνικο-οικονομικό αντίκτυπο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ), που ενισχύεται από το Next Generation EU, αποτελεί τη μεγαλύτερη δέσμη κινήτρων που έχει χρηματοδοτηθεί ποτέ στην Ευρώπη. Πώς είναι η οικονομία της ΕΕ επί του παρόντος, μετά την COVID-19;
Ενώ όλοι έχουμε επίγνωση της τρέχουσας παρατεταμένης περιόδου υψηλού πληθωρισμού και των πρόσφατων αναταράξεων στις χρηματοπιστωτικές αγορές, είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πόσο ανθεκτικές έχουν γίνει οι οικονομίες μας. Όσον αφορά την ανάπτυξη, ακόμη και με έναν τρομερό πόλεμο στα σύνορά μας, οι οικονομίες μας στην Ευρωζώνη αναπτύχθηκαν πέρυσι κατά 3,5%, με την ανάπτυξη στην Ελλάδα να φτάνει το εντυπωσιακό 5,5%. Αυτό έγινε μετά από μια ισχυρή ανάκαμψη από την πανδημία Covid-19 με την ανάπτυξη να υπερβαίνει τις προσδοκίες και να σημειώνει καλύτερες επιδόσεις από τις προβλέψεις πολλών ειδικών.
Τα ποσοστά ανεργίας βρίσκονται επίσης σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ σε ολόκληρη την Ευρώπη (περίπου 6,6%) με την απασχόληση σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ (167 εκατομμύρια στην Ευρωζώνη). Για να συνοψίσουμε, έχουμε επιπλέον 3,6 εκατομμύρια άτομα να εργάζονται στην Ευρωζώνη (4,7 εκατομμύρια για την ΕΕ) από την προ-Covid περίοδο. Αυτά είναι εξαιρετικά επιτεύγματα ενώπιον ενός τρομερού πολέμου. Δείχνουν ότι οι πολιτικές μας λειτουργούν. Δείχνουν ευρωπαϊκή ανθεκτικότητα σε πολύ μεγάλη κλίμακα.
Ωστόσο, πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Οι εξελίξεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα τις τελευταίες εβδομάδες υπογράμμισαν και πάλι την ανάγκη επαγρύπνησης και αποφυγής εφησυχασμού. Τους τελευταίους μήνες, οι οικονομίες μας επιβραδύνθηκαν και σημειώθηκε απώλεια δυναμικής, εν μέρει λόγω του πολέμου αλλά και λόγω των δυσκολότερων οικονομικών συνθηκών. Η ανάπτυξη παρέμεινε στάσιμη στο τέλος του 2022, αλλά αναμένω σταδιακή ανάκαμψη τους επόμενους μήνες με συνολική ανάπτυξη της τάξης του 1% για φέτος για την Ευρωζώνη. Ο πληθωρισμός, ενώ έχει κορυφωθεί, παραμένει απαράδεκτα υψηλός (8,5%) στην Ευρωζώνη (αν και η Ελλάδα είναι στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά με 6,5% τον Φεβρουάριο). Είδαμε επίσης να διευρύνονται οι πληθωριστικές πιέσεις.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε Ανακοίνωση, στην οποία προσδιορίζονται οι κατευθύνσεις για ένα μεταρρυθμισμένο Πλαίσιο Οικονομικής Διακυβέρνησης της ΕΕ. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική αρχιτεκτονική της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) και την τρέχουσα κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ποια είναι η γνώμη σας για το μεταρρυθμισμένο πλαίσιο;
Το πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Ακόμη περισσότερο για την Ευρωζώνη, όπου ένα πλαίσιο βασισμένο σε κανόνες υποστηρίζει τη σταθερότητα του κοινού μας νομίσματος, του ευρώ, και ενισχύει την ανθεκτικότητα της οικονομίας της Ευρωζώνης. Τον Μάρτιο, οι Υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ συμφώνησαν στα συμπεράσματα του Συμβουλίου στο πως βλέπουν τις κατευθύνσεις της αναθεώρησης, στην οποία συνέβαλε το Eurogroup με τις απόψεις του για τις σχετικές με την Ευρωζώνη πτυχές. Οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν αυτές τις κατευθύνσεις στις 23 Μαρτίου 2023. Αυτό παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεδομένα ενόψει της προετοιμασίας της νομοθετικής της πρότασης.
Η ταχεία πρόοδος στην αναθεώρηση αποτελεί προτεραιότητα για την ενίσχυση του συντονισμού της οικονομικής πολιτικής. Χρειαζόμαστε σαφήνεια και βεβαιότητα στο πλαίσιο. Η αξιόπιστη, ρεαλιστική, σταδιακή και φιλική προς την ανάπτυξη μείωση του χρέους είναι βασικό στοιχείο σε αυτό.
Στην πρόσφατη επιστολή μου προς τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ενόψει της Συνόδου Κορυφής του Μαρτίου για το ευρώ, τόνισα τη σημασία του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ και του πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης ευρύτερα για τη διασφάλιση της εφαρμογής συνεπούς πολιτικής στην Ευρωζώνη.
Ποιες πολιτικές προτείνονται για την αγορά εργασίας στην Ευρωζώνη, ενόψει του τρέχοντος υψηλού πληθωρισμού, των μακροπρόθεσμων αλλαγών που συνδέονται με τα δημογραφικά στοιχεία και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης;
Οι αγορές εργασίας στην Ευρωζώνη έχουν δείξει πολύ ισχυρή ανθεκτικότητα τα τελευταία χρόνια παρά τις πολλές κρίσεις που έχουμε βιώσει. Πέρυσι ήταν μια πολύ θετική χρονιά όσον αφορά την αύξηση της απασχόλησης. Η ανεργία έφτασε σε χαμηλό επίπεδο ρεκόρ τον Νοέμβριο. Αν και η φετινή χρονιά είναι πιθανό να είναι πιο δύσκολη, μπορούμε να αισθανόμαστε θετικά για αυτή τη βάση. Η Ευρωζώνη έχει μετατραπεί σε μια κινητήρια δύναμη της απασχόλησης μέσα σε λίγα χρόνια.
Ένα συγκεκριμένο σημείο εστίασης ήταν η παρακολούθηση των τάσεων στους βασικούς μισθούς, που σε συνδυασμό με την ασθενέστερη οικονομική ανάπτυξη φέτος, θα μπορούσαν ενδεχομένως να υπονομεύσουν ορισμένες από τις καλές επιδόσεις της αγοράς εργασίας. Χρειαζόμαστε μια ισορροπία μεταξύ της αποκατάστασης της απώλειας της αγοραστικής δύναμης των πλέον ευάλωτων και των συνολικών αυξήσεων των μισθών, ώστε να μην τροφοδοτείται η αύξηση του πληθωρισμού. Αυτό δεν είναι εξ ολοκλήρου στο χέρι μας γιατί αυτές οι διαδικασίες προφανώς καθοδηγούνται από τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και τους εκπροσώπους τους. Αλλά μέχρι στιγμής οι αποφάσεις που έχουν ληφθεί υπήρξαν μετρημένες, και αυτό είναι κάτι που πρέπει να συνεχιστεί.
Στη δήλωση του Eurogroup σχετικά με την απάντηση της δημοσιονομικής πολιτικής στις υψηλές τιμές της ενέργειας υποστηρίξατε συγκεκριμένα εισοδηματικά μέτρα τα οποία είναι έκτακτα, προσωρινά και απευθύνονται στους ευάλωτους. Πόσο αποτελεσματική ήταν αυτή η προσέγγιση στην άμβλυνση των επιπτώσεων των υψηλών τιμών της ενέργειας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις;
Θα πρέπει να δούμε πώς εξελίσσονται τα πράγματα, αλλά έχω ενθαρρυνθεί από όσα έχουν κάνει τα κράτη μέλη μέχρι στιγμής. Η ανθεκτικότητα της οικονομίας της Ευρωζώνης καταρχήν επίσης συνεπάγεται ότι υπάρχει λιγότερη ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη, κάτι που θα πρέπει να είναι καλά νέα για τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Τώρα έχουμε ένα σχετικά μικρό παράθυρο ευκαιρίας για να διασφαλίσουμε ότι τα μέτρα στήριξης της ενεργειακής κρίσης θα καταργηθούν σταδιακά ή θα γίνουν πιο στοχευμένα και αποτελεσματικά και θα διατηρήσουμε τα σωστά κίνητρα σήμανσης τιμών για εξοικονόμηση ενέργειας. Αυτό είναι σημαντικό για τη μείωση του συνολικού δημοσιονομικού κόστους και την επίτευξη του κατάλληλου δημοσιονομικού προσανατολισμού στην Ευρωζώνη.
Η δήλωσή μας στο Eurogroup του Μαρτίου σχετικά με τις κατευθύνσεις της δημοσιονομικής πολιτικής επιβεβαίωσε την κοινή μας άποψη για την ανάγκη να προστατεύσουμε τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά και τις βιώσιμες επιχειρήσεις, διατηρώντας παράλληλα κίνητρα για περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Στη συνεδρίαση του Eurogroup τον Ιανουάριο, μερικά κράτη μέλη έκαναν παρουσιάσεις σχετικά με τα βήματα που κάνουν σε αυτήν ακριβώς τη γραμμή, καθώς προσπαθούν να περιορίσουν και να προσαρμόσουν τα μέτρα. Πρόκειται για τη μάθηση του ενός από τον άλλο και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, αναγνωρίζοντας παράλληλα την πολιτική πολυπλοκότητα που συνεπάγονται αυτές οι αλλαγές.
Ένας από τους τομείς πολιτικών προτεραιοτήτων του Eurogroup για το πρώτο εξάμηνο του 2023 είναι το ευρώ ως ψηφιακό και διεθνές αποθεματικό νόμισμα. Πώς θα αντιμετωπίσει η Ευρωζώνη πιθανούς κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα κατά τη διάρκεια μιας πανευρωπαϊκής εφαρμογής του ψηφιακού ευρώ;
Το Eurogroup έχει συμμετάσχει ενεργά σε πολιτικές συζητήσεις σχετικά με την πιθανή έκδοση ενός ψηφιακού ευρώ προς υποστήριξη του τεχνικού έργου που αναλαμβάνουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Τον Ιανουάριο υιοθετήσαμε μια δήλωση που αξιολογεί αυτές τις συζητήσεις. Το ψηφιακό ευρώ αποτελεί έργο υψηλής προτεραιότητας για τη νομισματική μας ένωση για διάφορους λόγους. Αυτοί κυμαίνονται από την ανταπόκριση στις εξελισσόμενες προτιμήσεις των καταναλωτών, την παροχή ενός δημόσιου αγαθού με τη μορφή μιας πανευρωπαϊκής λύσης πληρωμών, την προώθηση μιας ανταγωνιστικής αγοράς πληρωμών και τη διατήρηση της ευρωπαϊκής νομισματικής και οικονομικής αυτονομίας. Ένα ψηφιακό ευρώ θα παρείχε, για πρώτη φορά, ένα ψηφιακό μέσο πληρωμής που είναι άμεσα διαθέσιμο σε κάθε πολίτη της Ευρωζώνης και καθολικά αποδεκτό παντού στην Ευρωζώνη και, ενδεχομένως, πέραν αυτής.
Υπάρχει συναίνεση μεταξύ των υπουργών του Eurogroup ότι ένα ψηφιακό ευρώ πρέπει να στοχεύει στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της Ευρωζώνης. Υπάρχουν συγκεκριμένοι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν και θα έπρεπε να περιοριστούν οι πιθανοί κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, για παράδειγμα με την επιβολή ορίων και περιορισμών στο σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ, διατηρώντας παράλληλα την ελκυστικότητά του ως μέσου πληρωμής. Οι ακριβείς παράμετροι τέτοιων χαρακτηριστικών πρέπει να αναλυθούν και να συζητηθούν περαιτέρω με βάση μια ενδελεχή ποσοτική ανάλυση και η εφαρμογή τους θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το επικρατούν οικονομικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον. Επιπλέον, ο σχεδιασμός και η εισαγωγή ενός ψηφιακού ευρώ δεν θα πρέπει να βλάψει την ικανότητα και την ανεξαρτησία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών να διασφαλίζει τις νομισματική ροή προκειμένου να εκπληρώσει την εντολή του για τη σταθερότητα των τιμών.
Τελικά, για να πετύχει, το ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να διασφαλίσει και να διατηρήσει την εμπιστοσύνη των χρηστών — και για αυτό, η προστασία της ιδιωτικότητας είναι τόσο βασική διάσταση, όσο και θεμελιώδες δικαίωμα. Το ψηφιακό ευρώ πρέπει να είναι ασφαλές και ανθεκτικό, να είναι εύκολο και βολικό στη χρήση του και να είναι ευρέως προσβάσιμο στο κοινό.
Η ενισχυμένη εποπτεία της Ελλάδας ολοκληρώθηκε στις 20 Αυγούστου 2022. Στο πλαίσιο της μεταπρογραμματικής εποπτείας και του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τι αναμένετε για την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική κατάσταση στην Ελλάδα;
Η έξοδος της Ελλάδας από την ενισχυμένη εποπτεία πέρυσι ήταν ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα και ένα σημαντικό ορόσημο όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρο το Eurogroup.
Υπογράμμισε την μεγάλη πραγματική πρόοδο που έχει σημειώσει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια με την κυβέρνησή σας να έχει επιτυχή εφαρμογή μεταρρυθμίσεων παρά τις προκλήσεις τόσο από μια πανδημία, όσο και από έναν πόλεμο στην Ευρώπη. Η ανθεκτικότητα του ελληνικού λαού πρέπει για άλλη μια φορά να επαινεθεί.
Μιλώντας από μια πρώην χώρα Προγράμματος σε άλλη, αναγνωρίζω την έκταση αυτού του επιτεύγματος και θέλω να επωφεληθώ αυτής της ευκαιρίας για να συγχαρώ την κυβέρνησή σας που καθοδήγησε την Ελλάδα σε αυτή τη δύσκολη περίοδο.
Οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία παραμένουν θετικές. Νομίζω ότι όλοι εντυπωσιαστήκαμε από τις επιδόσεις της Ελλάδας το 2022, με αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ 5,5%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Ενώ η ανάπτυξη θα είναι αρκετά χαμηλότερη σε όλη την Ευρωζώνη φέτος, εξακολουθώ να αναμένω ότι η Ελλάδα θα ξεπεράσει τις αντίστοιχες επιδόσεις της. Στο μέτωπο του πληθωρισμού, όπως σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, οι τρέχουσες πιέσεις τιμών παραμένουν απαράδεκτα υψηλές. Έχουμε δει μια κορύφωση του πληθωρισμού και αναμένεται περαιτέρω συγκράτηση. Είδαμε τον Φεβρουάριο ότι η Ελλάδα είχε έναν από τους χαμηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού στην Ευρωζώνη (6,5% - 2 π.μ. κάτω από τον μέσο όρο του 8,5%).
Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έχει παράσχει αξιοσημείωτη στήριξη στην ελληνική οικονομία και τα κυβερνητικά μέτρα μετριάζουν επιτυχώς τον αντίκτυπο των τιμών της ενέργειας στο κόστος εισροών των επιχειρήσεων και στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Η έγκαιρη και αποτελεσματική εφαρμογή παραμένει το κλειδί προκειμένου να διασφαλιστεί η συνεχής σημαντική ώθηση για την οικονομία.
Όμως, όπως για όλους εμάς, το αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον παρουσιάζει πιθανούς κινδύνους, ιδίως για τον τουριστικό τομέα της Ελλάδας.
Προκειμένου να παρέχει καλύτερη ενημέρωση για τις δραστηριότητές του στους πολίτες και στα εθνικά κοινοβούλια στα κράτη μέλη της ΕΕ, το Eurogroup συμφώνησε, το Σεπτέμβριο του 2019, σε μια σειρά συγκεκριμένων δράσεων. Σήμερα, θα ήταν δυνατή η περαιτέρω βελτίωση της διαφάνειας του Eurogroup και με ποιους τρόπους;
Πάντα αναζητούμε τρόπους για να βελτιώσουμε τον τρόπο με τον οποίο προχωράμε στη δουλειά μας. Γνωρίζω ότι υπήρχε η εντύπωση (κατά την περίοδο της κρίσης του δημόσιου χρέους στην Ευρωζώνη) ότι το Eurogroup ήταν αδιαφανές. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πλέον και έχουμε λάβει συγκεκριμένα μέτρα για τη βελτίωση της διαφάνειας. Για να απαριθμήσω μόνο μερικά:
- Δημοσίευση «συνοπτικών επιστολών» από τον Πρόεδρο του Eurogroup που περιγράφουν λεπτομερώς τα θέματα που συζητήθηκαν από το Eurogroup σε κάθε συνεδρίασή του.
- Δηλώσεις του Eurogroup και δηλώσεις του Προέδρου του Eurogroup που δημοσιεύονται τακτικά.
- Διάθεση στο κοινό των μεθόδων εργασίας και του εξαμηνιαίου προγράμματος εργασίας.
- Ένα ηλεκτρονικό μητρώο όλων των διαθέσιμων στο κοινό εγγράφων του Eurogroup.
Στο τέλος κάθε συνεδρίασης του Eurogroup, διοργανώνουμε μια Συνέντευξη Τύπου όπου παρουσιάζω μια επισκόπηση των βασικών συζητήσεων και λαμβάνω ερωτήσεις από δημοσιογράφους. Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα παρακολούθησα τη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωζώνης. Ως μέρος αυτού, δημοσιεύσαμε την επιστολή μου προς τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η οποία ενημέρωσε για το έργο του Eurogroup και τις βασικές πολιτικές μας προτεραιότητες. Συνεργάζομαι επίσης τακτικά με τα μέσα ενημέρωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τις εργασίες του Eurogroup, προς όφελος της λειτουργίας με υψηλό επίπεδο διαφάνειας.
Το κύριο καθήκον του Eurogroup είναι να συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές των κρατών μελών της Ευρωζώνης και να επιδιώκει μια ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη. Πόσο σημαντικός μπορεί να είναι ο ρόλος του Κοινωνικού Διαλόγου και της οργανωμένης Κοινωνίας των Πολιτών για τα Εθνικά Σχέδια που ενισχύουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, εντασσόμενα σε ένα κοινό πλαίσιο της ΕΕ;
Ως Πρόεδρος του Eurogroup, συμμετέχω σε έναν τακτικό εξαμηνιαίο μακροοικονομικό διάλογο σε πολιτικό επίπεδο με εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο ΕΕ. Αυτό μου επιτρέπει να συζητήσω το έργο και τις προτεραιότητές μας αλλά και να ακούσω από τους κοινωνικούς εταίρους ποιες είναι οι ανησυχίες και η ανάλυσή τους. Με τη σειρά του, αυτό τροφοδοτεί τη δουλειά μου και το έργο του Eurogroup. Αυτός ο ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας είναι απαραίτητος για να έχουμε μια καλή γενική εικόνα όλων των απόψεων και μια καλή κατανόηση των επιπτώσεων των αποφάσεων πολιτικής και των συζητήσεων. Αυτός είανι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η Ευρώπη και εξηγεί γιατί η Ευρωζώνη γνώρισε τέτοια επιτυχία. Η επικοινωνία και ο συντονισμός είναι αναπόσπαστο μέρος αυτού που κάνουμε και ο κοινωνικός διάλογος είναι σε μεγάλο βαθμό μέρος της δουλειάς μας.